Zanimljivosti o Aja Sofiji

Povezane objave

• Simbol Jugoslavije kao di-džej pult 06/07
• 10 načina kako se naš mozak menja tokom života 26/03
• Evo zašto pored kreveta treba da držite limun! 21/09

Prvo je bila najpoznatija crkva na svetu pa najpoznatija džamija, potom je pretvorena u muzej i sad je opet ova velelepna građevina u centru pražnje kako je odlukom turske vlasti pretvorena opet u džamiju.

Sveta Sofija poznatija kao Aja Sofija ili zvanično Velika džamija Aja Sofija, ima veoma zanimljivu i bogatu versku istoriju. Praktično ona je bila utočište svih vera i možda je u tome i njena veličina. Od vremena završetka 537. godine pa do 1453. godine, služila je kao pravoslavna saborna crkva i sedište Vaseljenskog patrijarha, izuzev između 1204. i 1261. godine, kada je kratko pretvorena u katoličku crkvu za vreme Latinskog carstva. Džamija je postala 29. maja 1453. godine sve do 1931. godine kada jesekularizovana i  pretvorena u muzej zvanično 1. februara 1935. godine. Konačno 4. jula 2020. godine, Državni savet turske je poništio odluku kojom je Mustafa Kemal Ataturak 1934. godine Aja Sofiju proglasio muzejom , i sad se ova građevina vraća verskoj kategoriji kao džamija. Svečano je otvorena 24. jula 2020.godine, kada je održana i prva molitva kojoj prisustvovao i sam predsednik Turske Redžep Tajip Erdogan. Ona je bila najveća katedrala na svetu skoro hiljadu godina, sve dok nije završena Seviljska katedrala 1520. godine.

Njena masivna kupola je oličenje vizantijske arhitekture, a to joj je i posebna karakteristika koja se kaže da je „promenila istoriju arhitekture“. Konstruisana je po naredbi vizantijskog cara Justinijana I između 532- 537. godine, i bila je treća Crkva Svete Mudrosti, posvećena Logosu, drugoj od Svete Trojice, koji se slavi 25. decembra. Prrethodne dve su uništili pobunjenici, u ustanku Nika. Projektovali su je grčki geometri Isidor Miletski i Antemije Tralski iz Trala.

Crkva je dobila ime Sveta Sofija po Sofiji mučenici, a reč Sophia zapravo je fonetsko spelovanje na latinskom grčke reči za mudrost. Njeno puno ime je „hram Svete mudrosti Božije“.

Aja Sofija je sadržala veliku kolekciju moštiju u imala je između ostalog srebrni ikonostas visok čak 15 metara. Ona je bila fokalna tačka pravoslavne crkve skoro hiljadu godina. Zgrada je svedočila izopštenje patrijarha Mihaila Kerularija, koje je zvanično saopšteno od strane Humberta od Silva Kandide, papskog izaslanika pape Lava IX 1054. godine, što je čin koji se smatra početkom velikog raskola.

U vreme pravoslavlja ova crkva je održavana iz fonda odvojenim za to, iako je Konstantinopolj bio u lošem stanju pod Vizantijcima, crkva je ostala imponzantna  i samim tim je fasciirala Osmane kada su osvojili ove prostore 1453. godine i odmah Svetu Sofiju pretvorili u džamiju. Zvono, oltar, ikonostas i druge relikvije su uništene a mozaici sa prikazom Isusa, Svete Majke, hrišćanskih svetaca i anđela su ili uništeni ili premalterisani. Tada su dodate islamske odlike- mirhab (niša na zidu za pravac molitve, pokazuje pravac Meke), minber (propovedaonica), i četiri minareta.Takva je ostala i u doba muzejske slave kada je bila drugi najposećeniji muzej Turske sa 3.3 miliona posetilaca godišnje. Godine 2015. proglašena je za najposećeniju atrakciju Turske. Do gradnje plave džamije 1616. godine bila je glavna džamija Istanbula, poslužila je kao inspiracija za gradnju drugih poznatih džamija.