Na današnji dan – 14. oktobar

Povezane objave

• Na današnji dan – 19. februar 18/02
• Na današnji dan – 14. mart 13/03
• Na današnji dan – 9. jun 08/06

Dogodilo se na današnji dan – 14. 10.

322. godine p.n.e. – Najveći govornik staroga veka Demosten izvršio je samoubistvo ispivši otrov. Kao vođa antimakedonske stranke u Atini, proslavio se govorima protiv Filipa II Makedonskog (filipike). Njegovi govori, od kojih je sačuvano oko 40, smatraju se obrascem govorničke veštine.

1322. godine – Vojska škotskog kralja Roberta I je u bici kod Bilanda teško porazila engleske trupe kralja Edvarda II. Taj poraz prisilio je Englesku da prizna nezavisnost Škotske.

1806. godine – Napoleonove trupe pobedile su Pruse i Saksonce u bitkama kod Jene i Auerštata. U narednih šest nedelja Napoleon je pokorio Prusku.

1809. godine – Bečkim mirom Austrija je prinuđena da Trst, deo Hrvatske i Dalmacije preda Napoleonovoj Francuskoj, Galiciju Poljskoj i Rusiji, a distrikt In Bavarskoj.

1882. godine – Rođen je irski državnik Emon de Valera, lider republikanskog pokreta “Šin fejn” (irski – Mi sami) od 1917. do 1926. godine, predsednik Irske od 1959. do 1973. godine. Kao premijer od 1937. do 1959. (sa dva kraća prekida) sporazumno je rešio neka sporna ekonomska, politička i vojna pitanja sa Velikom Britanijom. Bio je predsednik Lige naroda 1938-39. godine.

1890. godine – Rođen je američki general i državnik Dvajt Dejvid Ajzenhauer, vrhovni komandant savezničkih snaga u Drugom svetskom ratu u Evropi, predsednik SAD od 1953. do 1961. godine, komandant NATO pakta od 1950. do 1952, kada je dao ostavku zbog predsedničkih izbora u SAD-u.

1894. godine – U Beogradu je na liniji Kalemegdan-Slavija pušten u saobraćaj prvi tramvaj na konjsku vuču.

1912. godine – U Milvokiju je nepoznato lice pucalo u predsednika SAD Teodora Ruzvelta. Debeli kaput i svežanj rukopisa u unutrašnjem džepu sprečili su da metak dođe do tela.

1913. godine – U najtežoj rudarskoj nesreći u Velikoj Britaniji, u rudniku uglja kod Glamorgena u Velsu poginulo je 439 rudara.

1930. godine – Rođen je Žozef Dezire Mobutu, poznat kao Mobutu Sese Seko, predsednik Zaira (Kongo) do maja 1997. godine, kada je zbačen sa vlasti u pobuni koju je predvodio Loran Kabila. Vladao je diktatorski od 1965. godine, nakon okončanja petogodišnjeg građanskog rata u zemlji.

1933. godine – Nacistička Nemačka je napustila Ligu naroda i Konferenciju o razoružanju u Ženevi.

1939. godine – Više od 800 britanskih mornara je poginulo kada je, na početku Drugog svetskog rata, nemačka podmornica “U 47” uplovila u britansku ratnu luku i torpedima potopila brod “Rojal ouk”.

1941. godine – Nemci su u Drugom svetskom ratu streljali oko 6.000 civila iz Kraljeva i okoline, zbog njihove podrške pokretu otpora.

1944. godine – Nemački feldmaršal Ervin Romel, nazvan “pustinjska lisica” nakon spektakularnih pobeda njegovog Afričkog korpusa u Drugom svetskom ratu, izvršio je samoubistvo tabletom cijanida da bi izbegao hapšenje zbog umešanosti u zaveru protiv Hitlera.

1944. godine – Britanske i grčke snage oslobodile su Atinu koja je bila pod nemačkom okupacijom od aprila 1941. godine.

1944. godine – U Dubrovniku je umro slikar Marko Murat, prvi pravi i dosledni plenerista u srpskom slikarstvu. Od 1894. bio je nastavnik crtanja u Beogradu i značajno je uticao na stvaranje “beogradske škole”. Jedan je od osnivača umetničkog društva “Lada” (1904) i Umetničke zanatske škole u Beogradu (1905). Najpoznatija dela: “Devojka iz Konavala” “Žena sa šeširom”, “Šipanska luka”, “Proleće u Šipanu”.

1947. godine – Tokom probnog leta američkog vojnog aviona na mlazni pogon, kapetan Čarls Jeger postao je prvi čovek koji je probio zvučni zid.

1964. godine – Nobelovu nagradu za mir dobio je američki borac za ljudska prava crnaca Martin Luter King.

1973. godine – U Tajlandu je vlada premijera Tanoma Kitikačorna primorana da podnese ostavku pošto je armija odbacila njegov zahtev da silom uguši studentske demonstracije.

1977. godine – Umro je američki pevač i filmski glumac Hari Lilis “Bing” Krozbi, zvezda holivudskog muzičkog filma, dobitnik Oskara za film “Idući svojim putem”.

1988. godine – Egipćanin Nagib Mahfuz postao je prvi arapski pisac koji je dobio Nobelovu nagradu za književnost.

1990. godine – Umro je Leonard Bernstajn, američki pijanist, dirigent i kompozitor čuvenog mjuzikla “Priča sa zapadne strane”. Dirigovao je gotovo svim velikim američkim orkestrima, a od 1958. do 1969. godine vodio je Njujoršku filharmoniju (dve simfonije, opera “Nevolja na Tahitiju”, balet “Slobodna mašta”, muzika za film).

1994. godine – Nobelovu nagradu za mir podelili su premijer Izraela Jicak Rabin, šef izraelske diplomatije Šimon Peres i vođa Palestinske oslobodilačke organizacije Jaser Arafat.

1999. godine – Umro je bivši predsednik Tanzanije Džulijus Njerere, jedan od lidera Pokreta nesvrstanih, ključna licčnost u borbi za nezavisnost zemlje od Velike Britanije 1961. godine, predsednik države od 1962. do 1985. godine kada se, kao jedan od prvih post-kolonijalnih afričkih lidera, dobrovoljno povukao sa vlasti. Na svahili jezik preveo je Šekspirova dela “Julije Cezar” i “Mletački trgovac”.

2000. godine – Alija Izetbegović, poslednji ratni lider na prostoru bivše Jugoslavije, povukao se iz Predsedništva Bosne i Hercegovine.

2001. godine – U nigerijskom gradu Kano ubijeno je najmanje 200 anti-američkih demonstranata koji su dva dana palili crkve, džamije i radnje.

2003. godine – Umro je Moktar Uld Dada, prvi predsednik Mauritanije, koji je na vlasti bio od 1960. godine kada je ta zemlja dobila nezavisnost od Francuske.

2012. godine – Umro je bivši kralj Kambodže Norodom Sihanuk, koji je obeležio istoriju druge polovine 20. veka i smatran ocem nezavisnosti te zemlje.