Na današnji dan – 5. novembar

Povezane objave

• Na današnji dan – 11. septembar 10/09
• Na današnji dan – 12. jul 11/07
• Na današnji dan – 28. jun 27/06

Dogodilo se na današnji dan – 5. 11.

1630. godine – Mirovnim sporazumom u Madridu završen je englesko španski rat u kojem su Španija i njena saveznica Austrija poražene na moru i kopnu. Na strani Engleza borili su se Francuzi i Holanđani.

1879. godine – Umro je Džejms Klark Maksvel, najveći teorijski fizičar 19. veka, profesor u Londonu i Kembridžu. Među najznačajnije njegove radove ubrajaju se istraživanja u oblasti elektromagnetizma u kojima je matematički formulisao Faradejeva otkrića. Rođen je u Kembridžu na isti dan 1831. godine.

Đuro Daničić

1882. godine – U Zagrebu je umro srpski naučnik i filolog Đura Daničić, sekretar Društva srpske slovesnosti, profesor Liceja i Velike škole u Beogradu. Podržao je Vuka Karadžića u borbi za reformu srpskog jezika i pravopisa (“Rat za srpski jezik i pravopis”, 1847). Kao sekretar Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti u Zagrebu pokrenuo je 1880. izradu kapitalnog dela “Rječnik hrvatskog ili srpskog jezika”. Sa latinskog je preveo Stari zavet.

Milena Pavlović- Barili

1909. godine – U Požarevcu je rođena srpska slikarka i pesnikinja Milena Pavlović-Barili, najznačajniji predstavnik nadrealizma u srpskom slikarstvu. Od 1939. godine živela je u SAD gde je bila ilustrator modnog časopisa “Vog”, scenograf i kostimograf u njujorškim pozorištima. Posle pada s konja umrla je u Njujorku u 36. godini.

Pročitajte i: Više o životu Milene Pavlović-Barili

1911. godine – Italija je anektirala turske pokrajine u Libiji, Tripoli i Kirenaiku i držala ih do 1943. godine, kada su nemačko-italijanske snage u Drugom svetskom ratu potisnute iz Afrike.

Vivijen Li

1913. godine – Rođena je britanska pozorišna i filmska glumica Vivijen Li, koja je stekla svetsku slavu ulogom Skarlet O’Hare u američkom filmu “Prohujalo s vihorom” za koju je dobila Oskar. U pozorištu je igrala vodeće uloge u dramama Vilijama Šekspira, najčešće kao partnerka Lorensa Olivijea, za kojeg je bila udata od 1937. do 1960. godine. Drugi Oskar dobila je za film “Tramvaj nazvan želja”.

1914. godine – Francuska i Velika Britanija su u Prvom svetskom ratu objavile rat Turskoj.

1914. godine – Pod komandom generala Oskara Poćoreka u Prvom svetskom ratu počela je nova austrougarska ofanziva na Srbiju, a srpske snage su prisiljene da se povuku. Usledila je kontraofanziva 3. decembra pod komandom Živojina Mišića koja je završena pobedom srpske vojske u Kolubarskoj bici polovinom decembra.

1926. godine – Nakon četvrtog atentata na Musolinija, u Italiji je donet Zakon o zaštiti države kojim je uveden totalitarni fašistički režim.

1930. godine – Umro je holandski lekar Kristijan Ajkman, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1929. godine, pronalazač uzroka bolesti beri-beri. Nobelovu nagradu je dobio za otkriće vitamina B.

Tanjug – Telegrafska agencija nove Jugoslavije

1943. godine – U Jajcu je u Drugom svetskom ratu osnovana Telegrafska agencija Nove Jugoslavije Tanjug. Prvi direktor bio je Vladislav Ribnikar.

1955. godine – Umro je francuski slikar Moris Utrilo, koji je mimo svih slikarskih pravaca i struja izgradio poseban doživljaj ambijenta slikajući pariske vedute, od kojih su najpoznatije one sa motivima zabitih uličica i trgova Monmartra.

1956. godine – Britanski padobranci su izveli desant na Port Said tokom britansko-francusko-izraelske agresije na Egipat; Sovjetski Savez je zapretio da će upotrebiti rakete ukoliko Francuzi i Englezi ne prihvate prekid vatre.

1960. godine – Umro je američki filmski režiser kanadskog porekla Mak Senet, jedan od najznačajnijih autora burlesknih komedija u periodu nemog filma. Promovisao je Čarlija Čaplina.

1989. godine – Umro je američki pijanista, poreklom ruski Jevrejin, Vladimir Horovic, jedan od najvećih majstora klavira 20. veka. SSSR je napustio 1925, da bi se prvi put vratio 1986. godine kada su njegovi koncerti u Moskvi i Lenjingradu propraćeni ovacijama.

1991. godine – Predsednici Srbije i Crne Gore Slobodan Milošević i Momir Bulatović odbacili su na Međunarodnoj konferenciji o Jugoslaviji u Hagu četvrtu verziju Sporazuma za opte rešenje jugoslovenske krize koju su ponudili međunarodni posrednici.

1991. godine – Britanski medijski magnat češkog porekla Jan Robert Maksvel nađen je mrtav u Atlantskom okeanu kod Kanarskih ostrva gde je krstario jahtom.

1996. godine – Pakistanski predsednik je smenio premijera Benazir Buto, pod optužbom da je njena vlada ogrezla u korupciji i nepotizmu.

1996. godine – Kandidat Demokratske stranke Bil Klinton ponovo je izabran za predsednika SAD, pobedivši republikanca Boba Dola.

2000. godine – Poslednji etiopski car Hajle Selasije sahranjen je u sabornoj crkvi Svete Trojice u Adis Abebi, 25 godina nakon što je umro pod sumnjivim okolnostima, a potom sahranjen na način koji ne dolikuje vladaru. Harizmatični afrički vođa koji je po legendi direktni potomak kralja Solomona i kraljice od Sabe, svrgnut je nakon 44. godine vladavine u vojnom udaru 1974. godine.

2001. godine – U Beogradu je potpisan sporazum o saradnji jugoslovenskih vlasti i UNMIK kojim su potvrđeni osnovni principi i obaveze iz rezolucije 1244 Saveta bezbednosti UN, čime je otvoren put za učešće Srba na izborima na Kosovu.

2001. godine – Umro je britanski filmski producent Roj Bolting, poznat po najboljim britanskim filmovima od 1940-tih do 1970-tih godina, kao što su “Brajton Rok” i “U redu je, Džek”.

2004. godine – Umro je novinar Sergije Lukač. Bio je dugogodišnji urednik i novinar beogradskog nedeljnika NIN i osnivač Katedre za novinarstvo na Fakultetu političkih nauka u Beogradu, gde je bio redovni profesor do 1985. godine.

2006. godine – Umro je turski premijer Bulent Edževit koji je na tom položaju bio u pet mandata i čija je politička karijera trajala gotovo pola veka. On je poslao tursku vojsku na Kipar 1974. godine, a za njegova mandata Turska je dobila status kandidata za članstvo u EU 1999. godine.

2006. godine – Bivši irački predsednik Sadam Husein osuđen je na smrt vešanjem, zbog zločina protiv čovečnosti. Bio je na čelu države od 1979. do 2003. godine. Pogubljen je 30. decembra 2006. godine.

2008. godine – Umro je američki pisac Majkl Krajton autor desetina bestselera među kojima su “Park iz doba jure”, “Mreža vremena”, “Plen”, “Koma”, “Izlazeće sunce”, “Stanje straha” i “Gospodari gena”.