Na današnji dan – 1. februar

Povezane objave

• Na današnji dan – 9. novembar 08/11
• Na današnji dan – 18. mart 17/03
• Na današnji dan – 10. oktobar 09/10

Dogodilo se na današnji dan – 1.2.

Rene Dekart

1650. godine – U Stokholmu, gde je boravio na poziv kraljice Kristine, umro je francuski filozof, matematičar i fizičar Rene Dekart. Odbacivši svaku dogmu ili doktrinarnost učenja, Dekart je četiri osnovna pravila mišljenja izneo u čuvenom delu “Rasprava o metodi”. Smatra se začetnikom moderne filozofije racionalizma.

1748. godine – Ukazom carice Marije Terezije, Novi Sad je dobio status slobodnog kraljevskog grada u okviru austrijske monarhije. Taj dan proglašen je za Dan grada kada je lokalnu vlast 1996. godine u Novom Sadu osvojila opoziciona koalicija “Zajedno”.

1793. godine – Revolucionarna Francuska je, nepune dve sedmice posle pogubljenja kralja Luja XVI, objavila rat Velikoj Britaniji i Holandiji.

1840. godine – U američkom gradu Baltimoru je otvoren prvi stomatološki fakultet u svetu.

1893. godine – Tomas Edison je u Vest Orindžu u Nju Džersiju otvorio prvi filmski studio u svetu.

1896. godine – Podstaknuti pobunom u Grčkoj, stanovnici ostrva Krit počeli su ustanak protiv turske vlasti. Uz intervenciju evropskih sila, Krit je 1898. godine dobio autonomiju, a 1912. godine pripojen je Grčkoj.

1901. godine – U Beogradu je izašao prvi broj Srpskog književnog glasnika, časopisa za književnost. Prvi urednik je bio Bogdan Popović, jedan od najpoznatijih književnih kritičara i teoretičara tog doba.

1908. godine – U Lisabonu su ubijeni portugalski kralj Karlos I i njegov sin, princ prestolonaslednik. Atentat su izvršile pristalice republikanaca.

1918. godine – Topovskim pucnjem sa admiralskog broda “Sankt Georg” označen je početak pobune oko 6.000 mornara u austrougarskoj ratnoj floti u Boki Kotorskoj. Pobuna je ugušena 3. februara, uhapšeno je 800 mornara i podoficira, a pred preki sud u Kotoru izvedeno je 40, od kojih su četvorica osuđena na smrt i streljana. Veliki broj oslobođen je nakon suđenja u septembru, a krivični postupak protiv ostalih prekinut je slomom Austro-Ugarske u Prvom svetskom ratu.

1924. godine – Prva laburistička vlada Velike Britanije priznala je SSSR, što je znatno doprinelo smanjenju diplomatske izolacije prve socijalističke zemlje u svetu.

1942. godine – Vođa norveških nacista Vidkun Kvisling postao je predsednik marionetske vlade u okupiranoj Norveškoj u Drugom svetskom ratu.

1946. godine – Norveški diplomata Trigve Li izabran je za prvog generalnog sekretara UN.

1946. godine – Mađarska je proglašena republikom, s predsednikom Zoltanom Tildijem i premijerom Ferencom Nađom.

1966. godine – Umro je američki filmski glumac i režiser Baster Kiton, jedan od najpoznatijih komičara nemog filma.

1974. godine – U požaru koji je zahvatio novoizgrađeni soliter u brazilskom gradu Sao Paolo, poginulo je više od 220 ljudi.

1979. godine – Iranski verski vođa ajatotah Ruholah Homeini vratio se u zemlju iz Pariza posle 15 godina izgnanstva koje je proveo uglavnom u Iraku. Time je nastupila nova faza islamske revolucije kojom je u Iranu uspostavljena islamska teokratska država.

1990. godine – Da bi suzbila masovne demonstracije kosovskih Albanaca, Jugoslovenska narodna armija izvela je tenkove na ulice kosovskih gradova, a borbeni avioni nadletali su Prištinu. U sukobima demonstranata i policije poginulo je 27 demonstranata i jedan policajac, a ranjeno oko sto ljudi na obe strane.

1991. godine – U zemljotresu koji je pogodio pogranične oblasti Avganistana i Pakistana, poginulo je više od 1.200 ljudi.

1992. godine – Predsednici SAD i Rusije Džordž Buš i Boris Jeljcin potpisali su u Kejmp Dejvidu deklaraciju o prestanku neprijateljstava dve zemlje, čime je formalno završen “hladni rat”.

1995. godine – Poplave u Holandiji su naterale oko 250.000 ljudi da napuste domove, što je bio najveći egzodus u istoriji te zemlje.

1996. godine – Predsednik Žak Širak objavio je da je Francuska okončala nuklearne probe “jednom zauvek”.

2000. godine – Zbog učestalih napada naoružanih Albanaca na policijske i druge objekte, srpske vlasti su pojačale prisustvo snaga bezbednosti i Vojske Jugoslavije na jugu Srbije u regionu opština Presševo, Bujanovac i Medveđa u kojima Albanci čine većinu stanovništva.

2003. godine – U nesreći Spejs šatla “Kolumbija” koji se zapalio i raspao na visini od oko 60 kilometara iznad Teksasa (SAD), poginulo je svih sedam astronauta.

2004. godine – U dvostrukom samoubilačkom napadu u Erbilu, na severu Iraka, na kancelarije dve glavne kurdske frakcije: Patriotske unije Kurdistana i Demokratske partije Kurdistana, poginulo je najmanje 117 osoba, među kojima i guverner Erbila Akram Mintik.

2004. godine – U metežu tokom godišnjeg hadžiluka u Mini, u blizini Meke, u Saudijskoj Arabiji poginuo je 251 vernik.

2007. godine – Umro je Đan Karlo Menoti slavni kompozitor i osnivač festivala “Dva sveta” u gradu Spoleto u italijanskoj provinciji Umbrija 1957. godine, a kasnije i festivala “Spoleto SAD” u Čarlstonu u Južnoj Karolini, potom u Melburnu u Australiji. Dobitnik je dve Pulicerove nagrade za muziku: za operu “Konzul” i za operu “Svetac iz Bliker ulice”.

2009. godine – Ustoličenje mitropolita Kirila na mesto 16. patrijarha Moskve i cele Rusije obavljeno je u moskovskoj crkvi Hrista Spasitelja.

2012. godine – Poljska pesnikinja Vislava Šimborska, dobitnica Nobelove nagrade 1996. godine, umrla je u Krakovu u 89. godini. Objavila je petnaestak zbirki poezije, koje su prevedene na više svetskih jezika, a i sama se bavila prevođenjem najčešće francuske srednjovjekovne poezije. Poznata dela: “Dozivanje Jetija”, “Stotinu radosti”, „Ljudi na mostu”, “Kraj i početak”.