Dan mladosti, rođendan i štafeta

Povezane objave

• Na današnji dan – 29. maj 28/05
• Na današnji dan – 21. decembar 20/12
• Na današnji dan – 16. mart 15/03

Od 1945. do 1987. godine svakog 25. maja okupljale su se omladinke i omladinci iz svih krajeva Savezne federativne republike Jugoslavije (SFRJ) kako bi obeležili Titov rođendan. A od 1957. godine ovaj datum dobija zvaničan naziv – Dan mladosti, koji je spajao mlađe generacije od Vardara pa do Triglava.

Iako je maršal Josip Broz Tito rođen 7. maja, prihvatio je 25. maj kao datum obeležavanja svog rođendana, a slavio ga je sa omladinom i narodom. Inače, ovaj datum se poklapa sa nemačkim desantom na Drvar 1944. Te ratne godine Tito je uspeo da se spase od nemačkih padobranskih jedinica.

pročitajte još i Kombi – simbol slobode i jedne mladosti

Za opšte priznat praznik – Dan mladosti organizovale su se mnogobrojne priredbe i sletovi, a završnica je bila na stadionu JNA gde bi Titu najbolji omladinac/ka uručio/la štafeta mladosti. Inače, štafeta mladosti je pre toga bivala nošena i po nekoliko meseci po celoj SFRJ. Poslednja priredba na stadionu kojoj je Tito prisustvovao održana je 1979. godine.

U centralnoj manifestaciji pioniri, omladinci i pripadnici svih rodova vojske i mornarice izvodili su slet. A do nje štafeta je prelazila sve republike u kojima je masovno dočekivana. Štafeta je išla iz ruke u ruku mlađih generacija i bila je svake godine drugačijeg dizajna, rađena je od drveta, metala ili stakla.

Štafeta je nošena pune 42 godine i to sve do 1987. godine. Nakon Titove smrti štafeta je predavana predsednicima tadašnjeg Saveza socijalističke omladine Jugoslavije. Prema podacima, Mika Tripalo, tadašnji predsednik CK Narodne omladine Jugoslavije, je Titu predao prvu štafetu 1957. godine. Kasnije je bio i visoko kotiran u samoj partiji, ali je sa svih funkcija smenjen 1971. godine. Poslednja štafeta uručena ne 1987. godine. Nju je Rejmond Brošaj iz Gnjilana predao Hašimu Redžepiju, tadašnjem predsedniku SSOJ.

Ideja o sletovima i proslavama stvorena je 1945. godine i to na inicijativu omladine Kragujevca. Tamošnje Odeljenje za sport i fiskulturu osmislilo je masovna omladinska štafetna trčanja širom Jugoslavije.

Štafeta i pre Dana mladosti

Iako se štafeta vezuje za Tita, istoričari kažu da nošenje iste datira iz perioda između dva svetska rata. U vremenu kada su stvarana Sokolska društva u Kraljevini Jugoslaviji. Takođe, uz štafetu bile su organizovane i vežbe na sletovima i svečane akademije, a mladi “sokoli” nosili su štafete. Iz tog perioda, jedna od najpoznatijih sokolskih štafeta nošena je 1935. godine i to od Sarajeva do Oplenca. Plamen je nošen kako bi se upalilo kandilo na grobu ubijenog kralja Aleksandra Prvog.

Ugašen plamen

Centralna proslava, ali i sama ideja u vezi sa Danom mladosti “gasila se onako kako se gasila i Jugoslavija”. Istoričari podsećaju i da je slična sudbina zadesila i himnu SFRJ “Hej Sloveni”. Ovu svečanu pesmu napisao je u 19. veku, slovački pesnik i sveštenik Samo Tomašik. U predratnoj Jugoslaviji ona je bila prihvaćena kao himna Sokolskog društva. A kao svečana pesma svih naroda i narodnosti SFRJ ostala je jedina himna. Zanimljivo je da je tek 1977. godine i zvanično postala državno obeležje.