Na današnji dan – 25. mart

Povezane objave

• Na današnji dan – 23. maj 22/05
• Na današnji dan – 5. avgust 04/08
• Na današnji dan – 12. januar 11/01

Dogodilo se na današnji dan – 25.3.

1196. godine – Veliki župan Raške Stefan Nemanja predao je vlast drugorođenom sinu Stefanu, koji je 1217. godine krunisan kao prvi srpski kralj (Prvovenčani). Najstariji sin Vukan je kao veliki knez zadržao Zetu, Trebinje, Toplicu i Hvosno, a najmlađi sin Rastko se zamonašio.

1611. godine – Rođen je turski putopisac Evlija Čelebija, koji je od 1630. godine proputovao Osmanlijsko carstvo, a svoja zapažanja objavio u čuvenim “Putopisima” u 10 knjiga.

1807. godine – U Engleskoj je zabranjena trgovina robljem.

1821. godine – Grci su na Peloponezu počeli ustanak protiv Turaka, koji je nakon 12 godina završen priznavanjem nezavisnosti Grčke.

1844. godine – Proglašen je Prvi srpski građanski zakonik, koji je odigrao značajnu ulogu u pravnom i društvenom životu Srbije.

1867. godine – Rođen je italijanski dirigent Arturo Toskanini, jedan od najvećih dirigenata 20. veka. Dirigovao je u milanskoj Skali, a potom u Metropoliten operi u Njujorku, u kome je organizovao i simfonijski orkestar.

1875. godine – Rođen je Branislav Petronijević, jedan od najistaknutijih srpskih i jugoslovenskih građanskih filozofa. Bio je profesor Velike škole, potom Beogradskog univerziteta i član Srpske akademije nauka i umetnosti. Pored filozofije bavio se paleontologijom, biologijom i psihologijom. Najznačajnija dela: “Principi metafizike”, “Istorija novije filozofije”, “Univerzalna evolucija”.

Bela Bartok

1881. godine – Rođen je mađarski kompozitor i pijanista Bela Bartok, čije je delo otvorilo nove pravce razvoja mađarske muzike. U svetskim razmerama jedan je od začetnika “nove muzike” 20. veka. Najznačajnija dela: simfonijska poema “Košut”, opera “Dvorac Modrobradog”, baleti “Drveni princ”, “Čudesni mandarin”. Kao antifašista emigrirao je 1940. godine u SAD, gde je 1945. godine umro.

Klod Debisi

1918. godine – Umro je francuski kompozitor Klod Ašil Debisi, tvorac muzičkog impresionizma i jedan od utemeljivača moderne muzike. Najpoznatija dela: “Popodne jednog fauna”, “Nokturno”.

Pročitajte i: Biografija Kloda Debisija

1923. godine – Sletanjem na aerodrom u Pančevu aviona na liniji Pariz-Carigrad, Jugoslavija je postala deo tada malobrojne porodice država povezanih vazdušnim saobraćajem.

1924. godine – Zbačen je s prestola grčki kralj Đorđe II, a Grčka je proglašena republikom.

1937. godine – Italija i Kraljevina Jugoslavija sklopile su sporazum o medjusobnoj miroljubivoj politici, koji je dobio naziv “Uskršnji pakt”.

1941. godine – Kraljevina Jugoslavija je pristupila Trojnom paktu Nemačke, Italije i Japana. Protokol su u Beču potpisali predsednik vlade Dragiša Cvetković i ministar inostranih poslova Aleksandar Cincar-Marković.

1957. godine – Belgija, Zapadna Nemačka, Italija, Luksembrug, Francuska i Holandija potpisale su Rimski ugovor po kojem je 1. januara 1958. godine osnovano Evropsko zajedničko tržište. Organizacija je kasnije nazvana Evropska ekonomska zajednica (danas Evropska unija).

1975. godine – U Rijadu je ubijen kralj Fejsal. Ubica, kraljev sinovac princ Fejsal Musaid, pogubljen je javno u Rijadu u junu, a novi kralj Saudijske Arabije postao je Fejsalov brat Halid Ibn Abdul Aziz.

1983. godine – Opera “Karmen” prvi put se našla na sceni Narodnog pozorišta u Beogradu, imala je dva premijerna dana u kojima su ulogu Karmen igrale dve dive – Olga Milošević i Dubravka Zubović, starija i mlađa prvakinja ondašnjeg ansambla.

1991. godine – Održan je tajni sastanak u Karađorđevu predsednika Srbije i Hrvatske, Slobodana Miloševića i Franje Tuđmana, koji su se, prema nekim izvorima, tada navodno dogovorili o podeli Bosne i Hercegovine i o rušenju reformske jugoslovenske vlade premijera Ante Markovića. Održavanje ovog sastanka i dogovor nikada nisu zvanično potvrđeni, ali su kasnije brojni izvori saopštili da za to imaju čvrste dokaze.

1991. godine – Umro je srpski pozorišni, filmski i TV glumac Milutin-Mića Tatić, junak TV serije za decu “Na slovo, na slovo”. Najmlađe slušaoce Radio Beograda godinama je budio emisijom “Dobro jutro, deco”.

1993. godine – Višemesečni pregovori o Bosni i Hercegovini završeni su u Njujorku neuspehom. Mirovni plan kopredsednika Međunarodne konferencije o Jugoslaviji Sajrusa Vensa i lorda Dejvida Ovena potpisali su bosanski Hrvati i Muslimani, a lider bosanskih Srba Radovan Karadžić odbio je da ga potpiše, smatrajući da su predložene mape neprihvatljive za Srbe.

1994. godine – Neonacisti su bacili bombu na sinagogu u Libeku, što se smatra prvim takvim incidentom od kraja Drugog svetskog rata u Nemačkoj.

1999. godine – Vlada SR Jugoslavije prekinula je diplomatske odnose sa SAD, Velikom Britanijom, Francuskom i Nemačkom zbog agresije NATO-a na Jugoslaviju. Nakon prvih vazdušnih udara na području Prištine i još osam gradova u Srbiji, u centru Beograda demolirani su američki, nemački, francuski i britanski kulturni centri.

1999. godine – U požaru koji je zahvatio oko 30 vozila u tunelu ispod Mon Blana poginulo je najmanje 40 ljudi.

2002. godine – Film “Ničija zemlja” bosanskog reditelja Danisa Tanovića dobio je nagradu “Oskar” za najbolji strani film.

2002. godine – U snažnom zemljotresu u Avganistanu i severozapadnom Pakistanu poginulo je oko 1.800 ljudi, a više od 2.000 je povređeno.

2010. godine – Umro je američki fotograf Džim Maršal koji je duže od pola veka fotografisao legende rokenrola kao što su “Bitlsi”, Bob Dilan, Dženis Džoplin, Džimi Hendriks.

2012. godine – Antonio Tabuki, italijanski književnik, profesor Univerziteta u Sijeni umro je u Lisabonu u 68. godini. Smatran je jednim od najznačajnijih savremenih italijanskih pisaca, napisao je dvadesetak knjiga koje su prevedene na oko 40 jezika (“Pereira tvrdi da…”, “Indijski nokturno”, “Tristano umire”).