Na današnji dan – 10. oktobar

Povezane objave

• Na današnji dan – 24. jul 23/07
• Na današnji dan – 20. februar 19/02
• Na današnji dan – 6. januar 05/01

Dogodilo se na današnji dan – 10.10.

680. godine – U stranačkim borbama koje su dovele do rascepa islamskog sveta na sunite i šiite, u bici kod Karbale, na Eufratu, ubijen je Husein, pretendent na kalifski presto dinastije Alida. Kasnije je postao šiitski svetac.

1733. godine – Francuska je objavila rat austrijskom caru Karlu VI zbog njegove podrške knezu Avgustu III u nameri da postane poljski kralj, umesto francuskog kandidata Stanislava Lešćinskog. Rat za poljsko nasleđe trajao je do 1735.

Đuzepe Verdi

1813. godine – Rođen je italijanski kompozitor Đuzepe Verdi uz Riharda Vagnera, najistaknutiji romantičarski operski stvaralac 19. veka. Njegove opere “Aida”, “Otelo”, “Rigoleto”, “Travijata” i danas su ključna dela repertoara operskih kuća širom sveta.

1837. godine – Umro je francuski ekonomista Šarl Furije, socijalista-utopista. Pred kraj života stekao je značajan broj pristalica koji su širili i pokusavali praktično ostvariti njegovu ideju o eksperimentalnim zajednicama – falangama, kao prelaznom stupnju ka “društvu harmonije” (“Novi industrijski i društveni svet”, “Teorija četiri pokreta”).

1888. godine – Rođen je ruski revolucionar Nikolaj Ivanovič Buharin, jedan od vodećih ideologa boljševika, funkcioner Kominterne. Zbog protivljenja Staljinovoj brutalnoj kolektivizaciji sela 1929. godine je isključen iz Politbiroa partije, uhapšen je 1937. i nakon montiranog procesa streljan 1938.

1901. godine – Rođen je švajcarski skulptor, slikar i grafičar Alberto Đakometi, poznat po nadrealističkim prostornim konstrukcijama (“Palata u 4 časa ujutro”) i ekstremno izduženim bronzanim ljudskim figurama (“Kola”, “Sedam figura i jedna glava”).

1911. godine – Kineski nacionalni vođa Sun Jat Sen je u Vučangu proglasio republiku i otpočeo revoluciju u kojoj je oborena dinastija Manču. Time je završena vladavine kineskih careva koja je trajala 2.000 godina.

1913. godine – Završena je izgradnja Panamskog kanala dugog 81,6 kilometara, kojim su spojeni Atlantski i Tihi okean.

1917. godine – Brazil je u Prvom svetskom ratu objavio rat Nemačkoj, nakon što su Nemci torpedovali brazilske brodove.

1918. godine – Prva srpska armija pod komandom vojvode Petra Bojovića počela je operacije za oslobađanje Niša u Prvom svetskom ratu. Grad je zauzet 12. oktobra, a austrougarska vojska primorana je da se povuče ka severu.

1954. godine – Vijetnamski lider Ho Ši Min ušao je u glavni grad Vijetnama Hanoj, koji su dva dana ranije napustile francuske kolonijalne trupe.

1964. godine – U Tokiju su otvorene Olimpijske igre, prve u Aziji.

1970. godine – Umro je francuski političar Eduar Dalađe. Kao premijer Francuske potpisao je Minhenski sporazum 1938. godine kojim je Hitleru omogućeno da Sudetsku oblast u Čehoslovačkoj pripoji Nemačkoj.

1975. godine – Čuvene filmske zvezde Ričard Barton i Elizabet Tejlor venčali su se po drugi put. Sledeće godine ponovo su se razveli.

1980. godine – U katastrofalnom zemljotresu u Alžiru poginulo je 2.590 ljudi, a oko 330.000 stanovnika grada El Asnam je ostalo bez domova.

1982. godine – SAD su uvele sankcije protiv Poljske zbog odluke poljske vlade da zabrani sindikat “Solidarnost”.

1985. godine – Umro je američki filmski i pozorišni glumac Jul Briner, dobitnik Oskara za ulogu u filmu “Kralj i ja”, mjuzikl u kojem je godinama igrao i u pozorištu (“Deset božjih zapovesti”, “Anastasija”, “Braća Karamazovi”, “Sedmorica veličanstvenih”).

1985. godine – Umro je američki filmski glumac, režiser i producent Orson Vels. Njegov prvi film “Građanin Kejn” ubraja se u najveće klasike kinematografije. Godine 1971. dobio je Oskara za životno delo (“Veličanstveni Ambersonovi”, “Dama iz Šangaja”, “Magbet”, “Otelo”, “Treći čovek”).

1990. godine – SSSR i Nemačka su potpisali ugovor o povlačenju sovjetskih vojnika iz Nemačke do kraja 1994. godine. U Istočnoj Nemačkoj bilo je stacionirano 380.000 sovjetskih vojnika sa 220.000 članova porodica.

1991. godine – Skupština Srbije donela je odluku da republička zastava bude trobojka, bez komunističkog simbola, zvezde petokrake.

1995. godine – Izrael je, u skladu sa mirovnim sporazumom sa Palestinskom oslobodilačkom organizacijom, počeo povlačenje sa Zapadne obale i oslobodio iz zatvora oko 300 Palestinaca.

2000. godine – Umrla je Sirimavo Bandaranaike, bivši premijer Šri Lanke (1960-1977) i prva žena premijer na svetu. Bila je jedan od osnivača Pokreta nesvrstanih.

2001. godine – Nobelovu nagradu za ekonomiju dobili su Amerikanci Džordž A. Akerlof, A. Majkl Spens i Džozef E. Stiglic. Svojom “analizom tržišta sa asimetričnim informacijama”, oni su pokazali u kojoj meri informacije utiču na funkcionisanje tržišta, od prodaje polovnih automobila do uspona i kolapsa na velikim berzama.

2003. godine – Umro je američki pijanist Eugen Istomin, poslednji živi član čuvenog kamernog tria, u kome su još bili Isak Štern i Leonard Rouz.

2005. godine – U Beogradu je proglašen početak pregovora o Sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju Srbije i Crne Gore Evropskoj Uniji.

2005. godine – U egzilu u Južnoj Africi umro je Milton Obote, prvi lider Ugande nakon sticanja nezavisnosti.

2008. godine – Bivši finski predsednik i dugogodišnji mirovni posrednik Marti Ahtisari dobio je Nobelovu nagradu za mir. Ahtisari je bio posrednik UN u pregovorima o statusu Kosova.