Josif Pančić – otac ekologije

Povezane objave

• Paint ipak ostaje deo Windows-a 26/07
• Viber omogućio slanje “tajnih poruka” 07/02
• Automobil brži od metka 19/10

Otac ekologije i jedan od najboljih botaničara sveta Josif Pančić, rođen je 17. aprila 1814. godine u mestu Ugrini, u Austrijskom carstvu, danas u Republici Hrvatskoj. Preminuo je 8. marta 1888. godine u Beogradu. Potiče iz paorske porodice i bio je četvrto dete majke Margarite i oca Pavla.

Kod strica Grgura u Gospiću je završio osnovnu školu, a kasnije u Rijeci završava gimnaziju. Iako je nastavu slušao na latinskom jeziku, sam je naučio još i nemački, mađarski, engleski, italijanski, francuski i španski jezik. Nakon srednje škole upisuje visoku školu Regia Academica Scientiarum u Zagrebu, gde je diplomirao filozofiju, ali se nakon toga odlučio za Medicinski fakultet u Pešti. A 1842. godine je doktorirao braneći tezu pod nazivom „Taxilogia botanica“.

možda vas zanima i koji su to Najpoznatiji naučnici

Nakon studija radio je kao lekar, a dve godine je u Banatu podučavao decu vlasnika rudnika Hofmanova. Vreme je trošio i na proučavanje flore tog regiona. Gde god da je odlazio sakupljao bi biljke, koje je kasnije u Beču narednih godinu dana izučavao. U Beču upoznaje Vuka Stefanovića Karadžića i prihvata njegov savet da dođe u Srbiju 1846. godine. Pančić je još u Budimpešti doktorirao botaniku, a interesovanja je proširio dolaskom u Licej, što je preteča Velike škole i Univerziteta u Beogradu.

Herbarijum

Pančić je istraživao okolinu Beograda, obilazio Avalu i prikuplja materijal za svoj herbarijum, a radio je kao lekar u fabrici stakla u Jagodini čiji je vlasnik bio ministar inostranih poslova Kneževine Srbije, Avram Petronijević. U fabriku je Pančić došao sa namerom da suzbije zarazu trbušnog tifusa i izleči obolele radnike. Ostao je šest meseci, a kao predani lekar prikupio je simpatije građana, pa se 1847. godine zaposlio kao kontraktualni lekar i fizikus jagodinskog okruga.

Srpsko državljanstvo je dobio sedam godina kasnije, a 1850. godine se učlanio u Društvo srpske slovesnosti. Godinu dana kasnije naučnik je prvi put posetio planinu Kopaonik koji ga je oduševio. Pančić se smatra i začetnikom planinarstva i prvim vodičem u Srbiji, jer je važio za najboljeg poznavaoca flore Srbije. 1854. godine je postao redovni profesor u Liceju, prvoj višoj školi u Srbiji, a osim botanike, predavao je zoologiju, mineralogiju, geologiju i agronomiju.

možda vas zanima i Šta je sintetička biologija?

Svoj herbarijum bilja je 1860. godine dao Velikoj školi, a koji se danas čuva u Botaničkoj bašti u Beogradu. Pančićev herbarijum se sastoji se od 80 svežnjeva osušenih biljaka koje je sakupio na području Srema i Banata. U jednom pismu Ministarstva prosvete, Pančić piše da je njegov herbarijum vredeo tadašnjih 5.000 franaka.

Od 1866. do 1872. godine je bio rektor Velike škole, a 1874. godine Ministarstvo prosvete mu je dalo zemljište između Dunava i Dunavske ulice – laboratoriju pod vedrim nebom.

Pančićeva omorika

Ova omorika postojala je još pre oko 65 miliona godina, kada su izumrle neke grupe dinosaurusa. Rasprostranjena je na uskom području srednjeg toka reke Drine. I upravo na tom potezu, Pančić je 1877. godine otkriva u mestu Zaovine na Tari. Svetski naučnici smatraju da je ona je najlepši četinar Evrope, a sam biolog ju je nazivao i “ledenom lepoticom”, jer je utvrđeno da je postojala još pre ledenog doba. Upućeni kažu, da je Pančić Kopaonik obilazio 10 puta, Taru i Đerdap po osam, a Rtanj pet puta.

A potragu za tim četinarom započeo je nakon što je za njega čuo u Zapadnoj Srbiji. Posle deset godina dobio je dve njene grane, da bi je pronašao deceniju kasnije. Osim Pančićeve omorike, otkrio je 131 novu biljnu vrstu, 47 novih varijeteta i 7 novih formi. Neke su po njemu nazvane: Pančićev pelen, Pančićeva poljska mlečika, Pančićev javor … Opisao je oko 2.500 vrsta biljaka, ali i dva skakavca koja su do tada bila nepoznata nauci. Jedan je dobio ime – Pančićev skakavac.

saznajte i ko je Karl fon Line

Josif Pančić je napisao 42 dela iz botanike, zoologije i geologije. Odlikovan je Ordenom svetog Save I stepena, Takovskim krstom i Krstom društva crvenog krsta. A bio je dopisni član: Jugoslovenske akademije nauka i umetnosti, Ugarske akademije nauka, Brandenburškog botaničkog društva, Bečkog geološkog instituta, jestastveničkog društva u Šerburu i zoološkog botaničkog društva u Beču.

Hronologija

1875. godine – na Tari otkriva – Pančićevu omorika (lat. Picea omorika).

1879. do 1882. godine – bio je predsednik Srpskog učenog društva.

1884. godine – postaje član Državnog saveta.

1885. godine do marta 1886. Godine – vreme srpsko-bugarskog rata, Pančič je bio upravnik rezervne vojne bolnice Srpskog društva Crvenog krsta.

1886. godine – 16. i poslednji put je na magarcu došao na Kopaonik.

1887. godine – postaje prvi predsednik Srpske kraljevske akademije.

1888. godine – godina smrti biologa. Pančić je sahranjen u sanduku od drveta koje je po njemu dobilo naziv. A i sahranjen je na mestu koje po njemu nosi naziv na vrhu Kopaonika. Prvobitno je biolog sahranjen u Beogradu, ali su planinari Srbije 1951. godine preneli Pančićeve kosti na Kopaonik, i to na njegov najviši vrh, na koji se on peo 18 puta. Istoričari kažu da je to bila Pančićeva poslednja želja. Tu su preneti i posmrtni ostaci njegove supruge Ljudmile.

Privatni život

1849. godine Josif Pančić se oženio Ljudmilom, ćerkom barona inženjera Kordona, a sa kojom je imao sedmoro dece, tri sina i četiri ćerke. Međutim , dva sina su, ubrzo nakon rođena, preminula.

Citati

„Flora Kneževine Srbije neobično je bogata, ne toliko brojem fela (vrsta), o čemu sada se ništa precizno kazati ne može, koliko svojim monotipima ili biljkama samo njojzi pripadajućim i mnoštvom fela, koje iz istočnih strana u Srbiju dospevaju. Samo nekoliko evropskih flora, grčka, dalmatinska, flora južne Italije i južne Francuske i flora Iberijskog poluotoka bogatije su od naše.“

„U radu je život, a vršenje poslova je dužnost.“

„Mi se više ne zadovoljavamo onim što su drugi saznali, ili što smo gotovo od predaka nasledili; mi podvrgavamo novoj analizi hipoteze kojima se svet od vekova klanjao; mi napuštamo istine koje su nam se do skora neoborive činile; mi se mašamo za tajne za koje smo dugo držali da su čovečijem umu nedostižne…. mi zaziremo od najsjajnijih teorija ma kad ili ma kime one izrečene bile i ne primamo ih dok se kritički ne uverimo da se slažu sa jasnim i utvrđenim zakonima prirodnim.“