Na današnji dan – 5. jun

Povezane objave

• Na današnji dan – 29. jun 28/06
• Na današnji dan – 7. novembar 06/11
• Na današnji dan – 30. avgust 29/08

Dogodilo se na današnji dan – 5.6.

754. godine –  Ubijen je Bonifacije, nazvan Apostol Nemačke, misionar pape Grgura II. Tokom misije među germanskim plemenima od 719. godine osnovao je biskupije u više mesta na germanskom području. Ubio ga je jedan paganin Frizijac.

1723. godine –  Rođen je škotski ekonomista i filozof Adam Smit, uz Dejvida Rikarda najpoznatiji predstavnik engleske klasične političke ekonomije. Najznačajnija dela: “Bogatstvo naroda”, “Teorija moralnih osećanja”.

1806. godine –  Napoleon je proglasio Holandiju kraljevinom i za kralja postavio svog brata Luja Bonapartu.

1819. godine –  Rođen je engleski astronom i matematičar Džon Kauč Adams. Na osnovu nepravilnosti u kretanju Urana, odredio je, skoro istovremeno sa Irbenom Leverjeom, putanju Neptuna.

Nemački kompozitor i tvorac nacionalne opere Karl Marija Fridrih Ernst fon Veber.

1826. godine –  Umro je nemački kompozitor i pijanist Karl Marija fon Veber, jedan od kreatora romantičnog izraza u nemačkoj muzici, a njegovo remek delo “Čarobni strelac” smatra se prototipom nemačke romantične opere.

1827. godine –  Turske trupe zauzele su Akropolj i ušle u Atinu, nakon što su slomile ustanak za oslobođenje Grčke.

1837. godine –  Srpski knez Miloš Obrenović postavio je prve ekonome (agronomi), čiji je zadatak bio da savetuju seljake i nastoje da svaki od njih zaseje određenu količinu pšenice, ovsa, ječma, kukuruza, krompira…

1873. godine –  Pod pritiskom Britanije, sultan Zanzibara Said bin Bargaš zatvorio je zanzibarsko tržište robova.

1878. godine –  Rođen je meksički revolucionar Fransisko Pančo Vilja, lider seljačke revolucije u Meksiku (1910-1917), uz Emilijana Zapatu najpopularniji meksički narodni tribun. Proglašen je 1966. godine za meksičkog nacionalnog junaka.

1883. godine –  Rođen je engleski ekonomista Džon Majnard Kejnz, poznat po delu “Opšta teorija zaposlenosti, kamate i novca”, koje je donelo radikalan zaokret u ekonomskoj teoriji.

1887. godine –  Rođen je srpski lekar Kosta Todorović, infektolog i mikrobiolog, član Srpske akademije nauka i umetnosti i Nacionalne akademije za medicinu u Parizu. Pored naučnih, značajan je njegov rad na bibliografiji jugoslovenskih publikacija iz mikrobiologije, imunologije, epidemiologije i higijene.

1898. godine –  Rođen je španski pesnik i dramski pisac Federiko Garsija Lorka, jedna od najznačajnijih ličnosti španske književnosti 20. veka. Streljali su ga pripadnici Frankove civilne garde 1936. godine. Najznačajnija dela: “Ciganski romansero”, “Pesnik u Njujorku”, “Krvava svadba”, “Dom Bernarde Albe”.

1915. godine –  Žene su u Danskoj dobile pravo glasa.

1916. godine –  Britanski feldmaršal irskog porekla, lord Horejšo Herbert Kičener, osvajač Sudana i ministar rata u Prvom svetskom ratu, potonuo je sa oklopnom krstaricom “Hempšir”, koja je, ploveći u Rusiju, naišla na minu.

1941. godine –  Eksplodiralo je spremište municije nemačke vojske u smederevskoj tvrđavi u Drugom svetskom ratu. Poginulo je više hiljada ljudi, a srušeno i oštećeno više stotina kuća. Uzrok eksplozije ostao je nepoznat.

1945. godine –  Predstavnici SSSR-a, SAD, Velike Britanije i Francuske potpisali su u Berlinu Deklaraciju o preuzimanju vrhovne komande nad poraženom Nemačkom u Drugom svetskom ratu i njenoj podeli na četiri okupacione zone.

1947. godine –  Državni sekretar SAD Džorž Maršal izneo je plan o finansijskoj pomoći Evropi razorenoj u Drugom svetskom ratu. “Maršalov plan”, kojim su SAD u periodu od 1948. do 1952. godine dodelile pomoć od 15 milijardi dolara evropskim zemljama, usvojen je iste godine na Ekonomskoj konferenciji u Parizu.

1967. godine –  Počeo je rat između Izraela i arapskih zemalja Egipta, Sirije i Jordana. Izraelske snage su u narednih šest dana izbile na Suecki kanal, zauzele Sinajsko poluostrvo, pojas Gaze, deo Jordana i Golansku visoravan u Siriji.

1968. godine –  Palestinac Sirhan Sirhan je u atentatu u Los Anđelesu smrtno ranio američkog senatora Roberta Kenedija, mlađeg brata predsednika Džona Kenedija, koji je takođe ubijen u atentatu, 1963. godine u Dalasu. Robert Kenedi je narednog dana podlegao ranama.

1972. godine –  U Stokholmu je počela prva konferencija UN posvećena problemima zaštite i unapređenja čovekove okoline.

1975. godine –  Suecki kanal, koji je bio zatvoren od izraelsko-arapskog rata 1967. godine, ponovo je otvoren za međunarodni saobraćaj.

1992. godine –  Jugoslovenska narodna armija (JNA) napustila je kasarnu “Maršal Tito” u Sarajevu, ćime je završio povlačenje JNA iz Bosne i Hercegovine.

2000. godine –  Poslednjeg dana posete Rusiji predsednik SAD Bil Klinton govorio je u Državnoj dumi, kao prvi američki predsednik koji se obratio ruskom parlamentu.

2000. godine –  Apelacioni sud u Santjagu ukinuo je poslanički imunitet bivšem čileanskom diktatoru Augustu Pinočeu, otvaraju i time put za sudski proces zbog zločina počinjenih u Čileu tokom  njegovog režima. Sud je naredne godine suspendovao proces proglasivši Pinočea mentalno nesposobnim.

2001. godine –  Laburistička stranka ubedljivo je pobedila na izborima u Velikoj Britaniji, a Toni Bler postao je prvi premijer laburista sa dva uzastopna mandata.

2001. godine –  Ujedinjene nacije obeležile 20-togodižnjicu pojave AIDS-a. Procenjuje se da je 58 miliona ljudi zaraženo HIV virusom i da je više od 22 miliona umrlo u poslednje dve decenije.

2003. godine –  SAD i Južna Koreja postigle su dogovor o izmeštanju američkih trupa iz demilitarizovane zone koja je razdvajala Južnu i Severnu Koreju. Američke trupe su izmeštene u baze južno od te zone.

2004. godine –  Umro je bivši američki predsednik Ronald Regan. Za vreme njegovog mandata (1981-1989) došlo je do otopljavanja odnosa sa Rusijom, čiji je predsednik bio Mihail Gorbačov, a dvojica državnika postigla su veliki broj sporazuma u cilju zaustavljanja trke u naoružanju.

2005. godine –  Na referendumu u Švajcarskoj odlučeno je da se ta država pridruži “šengenskoj zoni.”

2012. godine –  Umro je legendarni pisac naučne fantastike Rej Bredberi autor kultnog romana “Farenhajt 451” po kojoj je snimljen istoimeni filmski hit. Autor je 27 romana, desetina zbirki priča i više od 600 kratkih priča. Najpoznatiji su mu romani “Marsovski letopisi”, “Ilustrovani čovek”, “Zlatne jabuke sunca” i “Okrobarska zemlja”, kao i priče za popularne serije “Zona sumraka” i “Pozorište Reja Bredberija”.