Na današnji dan – 10. septembar

Povezane objave

• Na današnji dan 15. april 14/04
• Na današnji dan – 24. jun 23/06
• Na današnji dan – 6. decembar 05/12

Dogodilo se na današnji dan – 10.9.

1526. godine – Turski sultan Sulejman II Veličanstveni je, posle pobede nad Mađarima na Mohačkom polju, zauzeo Budim, koji je postao sedište Budimskog pašaluka, provincije Otomanskog carstva u narednih 150 godina.

1721. godine – Švedska i Rusija su mirom u Nistadu u Finskoj okončale Veliki severni rat, započet 1700. godine, u kojem je ruski car Petar Veliki potukao Šveđane i dobio izlaz na Baltičko more. Rusiji je pripala teritorija od Finskog do Riškog zaliva i gradovi Riga, Revel i Narva.

1839. godine – Rođen je američki filozof i logičar Čarls Sanders Pirs, osnivač pragmatizma, filozofskog pravca kojeg je kasnije razvio Vilijam Džejms.

1855. godine – Rođen je nemački arheolog Robert Koldevej koji je od 1899. do 1917. godine istraživao Vavilon i dokazao da je taj biblijski grad na reci Eufrat, južno od Bagdada, stvarno postojao.

1890. godine – Rođen je austrijski pisac Franc Verfel pesnik ekspresionizma, esejist, dramski pisac i pripovedač. Najznačajnija dela: “Prijatelj sveta”, “Mi jesmo”, “Pavle među Jevrejima”, “Pesma o Bernadeti”, “Proslava mature”, “Verdi”.

1898. godine – U Ženevi je ubijena austrougarska carica Elizabeta, žena Franca Jozefa. Atentat je izvršio anarhista Luiđi Lućeni.

1906. godine – Izašao je prvi broj humorističko-satiričnog lista “Šabačka čivija”. List je izlazio do 1909. godine.

1919. godine – U dvorcu Sen Žermen kod Pariza predstavnici Austrije, pobedničkih sila u Prvom svetskom ratu i država naslednica Austro-Ugarske potpisali su mirovni ugovor kojim je formalno prestala da postoji austrougarska monarhija. Priznate su novonastale države među kojima i Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca. Mirovnim ugovorom Austriji je zabranjeno da se ujedini sa Nemačkom, a na ime reparacija Saveznicima je predala svoju mornaricu.

1927. godine – Rođena je peruanska pevačica indijansko-španskog porekla Ima Sumak, koja se proslavila glasom jedinstvenog raspona, od visokog soprana do dubokog alta.

1939. godine – Kanada je objavila rat Nemačkoj, čime je sukob u Evropi prerastao u svetski rat. Kanadske jedinice su se u Drugom svetskom ratu borile u sastavu britanske armije.

1942. godine – Britansko ratno vazduhoplovstvo je u Drugom svetskom ratu napalo Diseldorf sa 476 aviona, koji su izbacili 100.000 bombi na taj nemački grad.

1943. godine – Posle kapitulacije Italije u Drugom svetskom ratu, Nemci su okupirali Rim i stavili pod protektorat Vatikan.

1945. godine – Vidkun Kvisling šef marionetske vlade Norveške (1942-45) proglašen je krivim za izdaju i osuđen na smrt zbog saradnje sa nacističkom Nemačkom u Drugom svetskom ratu.

1967. godine – Građani Gibraltara odbacili su na referendumu pripajanje Gibraltara Španiji i opredelili se da ostanu pod britanskom upravom.

1974. godine – Na osnovu sporazuma postignutog u Alžiru, Portugalija je priznala nezavisnost Gvineje Bisao pod vođstvom predsednika Luisa Kabrala.

1976. godine – U sudaru putničkih aviona “Trajdent” britanske kompanije “Britiš ervejz” i “DC-9” jugoslovenske kompanije JAT severno od Zagreba, poginulo je svih 176 ljudi u oba aviona.

“Gernika” – Pablo Pikaso

1981. godine – Slika “Gernika” Pabla Pikasa vraćena je u Španiju. Naslikana 1937. godine, posle nacističkog bombardovanja baskijskog mesta Gernika u Španskom građanskom ratu, “Gernika” je od 1939. bila u Njujorku. Prema Pikasovom zavetu, slika nije mogla biti vraćena dok se u Španiji ponovo ne uspostavi demokratska država.

Pročitajte i: Biografija – Pablo Pikaso

1989. godine – Mađarska je otvorila granicu prema Zapadu i dopustila odlazak oko 7.000 izbeglica iz Istočne Nemačke u Zapadnu Nemačku. Taj masovni egzodus doveo je do pada Berlinskog zida.

1994. godine – Papa Jovan Pavle II stigao je u Hrvatsku, u prvu posetu poglavara rimokatoličke crkve regionu bivše Jugoslavije. Papa se založio za mir na Balkanu.

1995. godine – Tokom vazdušne operacije protiv bosanskih Srba, NATO je, sa američkog broda “Normandija” u Jadranskom moru, krstarećim raketama “tomahavk” počeo da gađa protivvazdušna postrojenja u okolini Banja Luke.

2000. godine – U sukobima pristalica različitih političkih opcija tokom lokalnih izbora u Makedoniji ranjeno je nekoliko desetina ljudi. Napetost između etničkih Albanaca i Makedonaca eskalirala je u proleće 2001. godine u sukobe koji su zemlju doveli na ivicu građanskog rata.

2001. godine – Savet bezbednosti UN ukinuo je ambargo na prodaju oružja SR Jugoslaviji. Embargo je uveden 31. marta 1998. godine zbog, kako je obrazloženo, nasilja koji režim Slobodana Miloševića sprovodi na Kosovu.

2002. godine – Švajcarska je postala 190-ta članica Organizacije ujedinjenih nacija (UN) u kojoj je od 1948. godine imala status posmatrača.

2003. godine – Hrvatski predsednik Stjepan Mesić doputovao je u Beograd. To je prva poseta jednog hrvatskog predsednika Srbiji i Crnoj Gori od početka rata u bivšoj Jugoslaviji 1991. godine.

2006. godine – U Crnoj Gori su održani parlamentarni izbori, prvi od proglašenja nezavisnosti. Ubedljivu pobedu odnela je koalicija Demokratske partije socijalista (DPS) Mila Đukanovića i Socijaldemokratske partije (SDP) Ranka Krivokapića.

2011. godine – Više od 163 osobe su poginule u nesreći broda sa oko 600 putnika, koji je potonuo u Indijskom okeanu kod obale Tanzanije. Nesreću je preživelo 325 osoba, a dve se vode kao nestale.