Na današnji dan – 22. januar

Povezane objave

• Pop muzika u bivšoj Jugoslaviji je ostavila dubok pečat na jednu eru 16/10
• Na današnji dan – 11. mart 10/03
• Na današnji dan – 28. maj 27/05

Dogodilo se na današnji dan – 22. 1.

1440. godine – Rođen je Ivan III Vasiljević, veliki knez moskovski, a “svih Rusa” od 1462. godine pošto je ujedinio veliki broj kneževina. Oslobodio je delove zemlje od Mongola, ojačao centralnu vlast, a 1497. godine izdao prvi ruski zbornik zakona “Sudbenik”. Zbog ženidbe s vizantijskom princezom Zoe, smatrao se naslednikom Istočnorimskog carstva. U njegovo vreme se pojavila ideja o misiji Ruskog carstva kao zaštitnika pravoslavlja u kojem bi Moskva bila “Treći Rim”.

1517. godine – Vojska turskog sultana Selima I potukla je u bici kod Rajdanije blizu Kaira, memelučke snage i sedam dana potom ušla u Kairo, priključivši Egipat Otomanskom carstvu.

1729. godine – Rođen je nemački pisac, kritičar i teoretičar umetnosti Gothold Efraim Lesing, jedan od najznačajnijih pobornika evropskog prosvetiteljstva. Autor je prve nemačke građanske drame “Mis Sara Sampson” (1755. godine), a delom “Laokon ili o granicama slikarstva i pesništva” postavio je temelje modernoj estetici.

1771. godine – Španija je ustupila Foklandska ostrva Velikoj Britaniji.

1775. godine – Rođen je francuski fizičar i matematičar Andre Mari Amper, osnivač elektrodinamike. Zasnovao je teoriju magnetizma u nerazdvojivoj vezi s elektricitetom i proučio uzajamno dejstvo električnih struja. Po njemu je dobila naziv jedinica za merenje jačine električne struje.

Džordž Gordon Bajron

1788. godine – Rođen je engleski pisac Džordž Gordon Bajron, najistaknutiji pesnik romantizma i jedna od najpopularnijih ličnosti svoga vremena. Književnu slavu stekao je romantičnim epom “Čajld Herold” (1812), a potom i poemom “Don Žuan” i poetskim dramama “Manfred” i “Kain”. Umro je od malarije 1824. godine u Grčkoj, gde je pomagao oslobodilačku borbu protiv Otomanskog carstva.

Pročitajte i: Biografija Džordža Gordona Bajrona

1808. godine – Portugalski kralj Žoao VI pobegao je pred Napoleonovim trupama, zajedno s porodicom, u Brazil i premestio dvor iz Lisabona u Rio de Žaneiro.

1840. godine – Prvi britanski doseljenici stigli su na Novi Zeland.

1863. godine – U delu Poljske koji je na osnovu odluke Bečkog kongresa 1814-15. godine priključen Rusiji, izbio je ustanak pod vođstvom “stranke crvenih” Jaroslava Dombrovskog. Ustanak je ugušen posle nekoliko meseci, a Poljska je 1864. godine postala ruska gubernija.

1894. godine – Umro je pesnik Vojislav Ilić, koji se smatra osnivačem moderne srpske lirike i tvorcem verističkog izraza. Značajno je uticao na srpsku poeziju pred kraj 19. veka. Najznačajnija dela: “Ja ništa više ne verujem”, “Zimska idila”, “Jesen”, “Tamara”.

1901. godine – Umrla je britanska kraljica Viktorija. Tokom njene dugogodišnje vladavine od 1837. godine, koja je obeležila epohu (“Viktorijansko doba”), Britanska imperija je bila na vrhuncu privredne i političke moći.

1905. godine – Carske trupe pucale su u Petrogradu na demonstrante, uglavnom radnike, koji su u maršu krenuli na carski Zimski dvorac, zahtevajući demokratske slobode, kraj rata s Japanom i uspostavljanje ustavotvorne skupštine. U “krvavoj nedelji”, kako je kasnije nazvan taj dan, ubijeno je najmanje 500, a ranjeno više hiljada ljudi.

1917. godine – Umro je arhitekta Jovan Ilkić, koji je znatno uticao na razvoj arhitekture u Srbiji u prvoj polovini 20. veka. Bio je 30 godina glavni projektant Ministarstva građevina i projektovao mnoga značajna zdanja u Beogradu: Skupština Jugoslavije, Hotel “Moskva”, “Oficirski dom”, zgrada Protokola.

1941. godine – Italijanske snage su u Drugom svetskom ratu kapitulirale u Tobruku pred britanskom Osmom armijom posle 11 dana opsade.

1944. godine – Počelo je iskrcavanje savezničkih snaga kod Ancija u Italiji u Drugom svetskom ratu.

1973. godine – U udesu jordanskog “Boinga 707” s muslimanskim hodočasnicima na povratku iz Meke, koji se u plamenu srušio na aerodromu u nigerijskom gradu Kano, poginulo je 176 ljudi.

1973. godine – Umro je bivši predsednik SAD Lindon Bejnz Džonson. Potpredsednik od 1960. godine za vreme mandata Džona Kenedija, postao je predsednik kada je Kenedi ubijen u Dalasu 1963. godine, a ponovo je izabran 1964. godine. Tokom njegovog mandata došlo je do eskalacije rata u Vijetnamu, što je u svetu i u SAD izazvalo oštre kritike njegove politike.

1980. godine – Sovjetski disident, fizičar Andrej Saharov, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1975. godine, uhapšen je, oduzete su mu počasti i proteran je iz Moskve u Gorki.

1993. godine – Nakon godinu dana relativnog mira, ponovo se rasplamsao rat u Hrvatskoj kada su hrvatske snage napale krajiške Srbe u zonama pod zaštitom UN. Predsednik tzv. Republike Srpske Krajine Goran Hadžić proglasio je ratno stanje i zatražio pomoć SR Jugoslavije, a u Srbiji je počela prisilna mobilizacija srpskih izbeglica iz Hrvatske. Paravojne formacije Željka Ražnatovića Arkana i kapetana Dragana iz Srbije stigle su na hrvatsko ratište.

1995. godine – U samoubilačkoj bombaškoj akciji palestinskog teroriste u Izraelu, poginulo je 19 i ranjeno oko 60 ljudi, među kojima veći broj izraelskih vojnika koji su na stanici čekali autobus.

2001. godine – SR Jugoslavija je dobila status specijalnog gosta u Savetu Evrope, kao znak podrške demokratskim promenama po zbacivanju Slobodana Miloševića s vlasti oktobra 2000. godine.

2002. godine – Bosna i Hercegovina postala je punopravna članica Parlamentarne skupštine Saveta Evrope.

2002. godine – Na dvodnevnoj međunarodnoj donatorskoj konferenciji za obnovu Avganistana održanoj u Tokiju obećana je pomoć od 4,5 milijarde dolara.

2004. godine – Vaseljenski patrijarh Vartolomej, duhovni vođa pravoslavne crkve, posetio je Kubu, gde je otvorio prvu pravoslavnu crkvu, izgrađenu od revolucije 1959. godine.

2004. godine – Umro je Bili Mej, američki muzički aranžer, koji je tokom šest decenija karijere aranžirao pesme Frenka Sinatre i NetaKinga Kola. Pisao je i muziku za džez pevače od Ele Ficdžerald i Anite O’Dej do Luisa Armstronga i Binga Krozbija.