Na današnji dan – 12. septembar

Povezane objave

• Na današnji dan – 5. novembar 04/11
• Na današnji dan – 26. novembar 25/11
• Na današnji dan – 6. januar 05/01

Dogodilo se na današnji dan – 12. 9.

Bitka kod Maratona (Grčko-Persijski rat)

490. godine p.n.e. – Atinjani su na istočnoj obali Atike, kod Maratona pobedili deset puta brojniju vojsku persijskog cara Darija (9.000 prema 100.000). U bici su poginula 192 grčka vojnika i 6.000 persijskih. Vest o pobedi u Atinu je doneo glasnik Fidipidis, pošto je pretrčao 40 kilometara i potom umro od premora. Po tom događaju se u modernom vremenu zove najduža trka u atletici.

1494. godine – Rođen je francuski kralj Fransoa I koji je tokom vladavine (1515-47) osvojio Milano, ali nije uspeo da se učvrsti u Italiji. Njegovu ambiciju da postane rimsko-nemački car sprečio je Karlo V, s kojim je potom Fransoa I vodio četiri rata.

1583. godine – Rođen je italijanski orguljaš i kompozitor Đirolamo Freskobaldi, najveći majstor svog vremena, koji je kompozicije za orgulje obogatio novim izražajnim sredstvima. U Italiji nije imao značajnije sledbenike, ali je presudno uticao na austrijske i nemačke barokne majstore, kao i na J. S. Baha.

1683. godine – Poljski kralj Jan III Sobjecki potukao je tursku vojsku i razbio dvomesečnu drugu opsadu Beča, čime je sprečen prodor Turske u srednju Evropu.

Fransoa Kupren

1733. godine – Umro je francuski kompozitor i orguljaš Fransoa Kupren, centralna ličnost muzičkog života Pariza početkom 18. veka, dvorski klavsenista i muzički učitelj. Napisao je metodiku “Umetnost sviranja na klavsenu”.

1772. godine – Rusija je osvojila persijsku oblast uz Kaspijsko more, uključujući i grad Baku.

1801. godine – Ruski car Aleksandar I anektirao je gruzijsku kraljevinu. Istočna gruzijska kraljevina, stvorena četiri decenije ranije, posle oslobođenja od Persijanaca, prihvatila je ruski protektorat 1783. godne. Rusija je 1810. godine anektirala i zapadnu Gruziju, koja je do tada bila pod vlašću Otomanskog carstva.

1848. godine – Švajcarska je donela novi ustav kojim je postala federalna unija s jakom centralnom vlašću.

1876. godine – Rođen je srpski političar, pozorišni i književni kritičar Milan Grol, dugogodišnji dramaturg i upravnik Narodnog pozorišta u Beogradu, od 1940. godine šef Demokratske stranke. U Drugom svetskom ratu bio je član vlade Kraljevine Jugoslavije u emigraciji, a od marta do avgusta 1945. potpredsednik Vlade Demokratske Federativne Jugoslavije.

1878. godine – U Londonu je postavljen egipatski obelisk nazvan “Kleopatrina igla”, napravljen oko 1475. p.n.e. od mermera iz Asuana.

1890. godine – Britanska Južnoafrička kompanija osnovala je grad Solzberi koji je postao glavni grad Rodezije. Naziv je dobio po imenu tadašnjeg britanskog premijera, lorda Solzberija.

Džesi Ovens

1913. godine – Rođen je američki atletičar Džesi Ovens koji je osvojio četiri zlatne medalje na Olimpijskim igrama u Berlinu 1936. Njegov trijumf naljutio je Adolfa Hitlera, koji je napustio počasnu ložu kako bi izbegao da se rukuje s njim zato što je crnac.

1916. godine – Na Kajmakčalanu je počela ofanziva srpske vojske protiv Bugara i Nemaca u Prvom svetskom ratu. Završena je 3. oktobra 1916. godine, kao prva pobeda srpske vojske nakon povlačenja preko Albanije.

1919. godine – Italijanska armija sastavljena od dobrovoljaca pod komandom pesnika Gabrijela D’Anuncija, zauzela je Rijeku. Grad je ostao pod italijanskom vlašću do kraja Drugog svetskog rata.

1940. godine – Tražeći izgubljenog psa, grupa tinejdžera otkrila je pećinu Lesko, kod mesta Montinjak u Dordonji, čuveni arheološki lokalitet s crtežima iz paleolita.

1943. godine – Nemački komandosi su u Drugom svetskom ratu, na osnovu naredbe Adolfa Hitlera, oteli bivšeg italijanskog diktatora Benita Musolinija koga su nove italijanske vlasti stavile u zatvor.

1953. godine – Nikita Hruščov izabran je za prvog sekretara Centralnog komiteta KP SSSR.

1968. godine – Albanija je saopštila da napušta Varšavski pakt.

1970. godine – Palestinski otmičari su u Jordanu miniranjem uništili tri aviona, oteta šest dana ranije posle poletanja iz Njujorka ka Evropi. Prethodno su oslobodili putnike u zamenu za palestinske zatvorenike, među kojima i za otmičarku četvrtog aviona, Lejlu Kaled.

1974. godine – Vojnim pučem svrgnut je sa vlasti etiopski car Haile Selasije koji je 1928. godine, posle smrti Menelika II postao kralj, a 1930. godne car Etiopije.

1980. godine – U vojnom puču pod vođstvom generala Kenana Evrena, u Turskoj je oborena vlada Sulejmana Demirela.

1989. godine – U Parlamentu Poljske je prihvaćena vlada jednog od lidera pokreta “Solidarnost”, Tadeuša Mazovjeckog, čime je formalno okončana vladavina komunista u Poljskoj.

1994. godine – U Poljskoj su održane prve zajedničke vojne vežbe snaga NATO i Varšavskog pakta.

1998. godine – U atentatu u Tirani ispred sedišta opozicione Demokratske partije ubijen je jedan od njenih vođa, Azem Hajdari.

1999. godine – Indonezija je prihvatila raspoređivanje mirovnih snaga UN u Istočnom Timoru.

2001. godine – NATO se prvi put za svoje 52. godine postojanja, pozvao na Član 5. Povelje NATO o zajedničkoj odbrani, čime je omogućen kolektivni vojni odgovor na terorističke napade u SAD. Američki predsednik Džordž Buš je u govoru rekao da je Amerika napadnuta i da će upotrebiti sva sredstva da bi pobedila terorizam.

2003. godine – Rezolucijom Saveta bezbednosti UN Libiji su ukinute sankcije uvedene nakon terorističkih napada na američki i francuski avion krajem 1980-ih godina. Prethodno je s Fondacijom Gadafi postignut sporazum o isplati odštete porodicama žrtava oborenog francuskog aviona.

Džoni Keš

2003. godine – Umro je američki kantri muzičar Džoni Keš – “Čovek u crnom”. Tokom 50-godišnje karijere najviše je pevao o rudarima, nadničarima, osuđenicima i kaubojima.

2005. godine – Umro je nemački sportista Fric Šilgen, koji je zapalio olimpijski plamen na Olimpijskim igrama 1936. u Berlinu.

2013. godine – Holandija se zvanično izvinila Indoneziji za masovna ubistva koja je njena vojska počinila pre više od 60 godina tokom borbe njene bivše kolonije za nezavisnost. Indonezija je nezavisnost proglasila 17. avgusta 1945, ali je Holandija odbijala da to prizna do 1949. godine.