Šta je cena koštanja?
Cena koštanja je zbir utrošenih i izdatih vrednosti u vezi s trošenjem elemenata proizvodnje, tj. vršenjem funkcije u reprodukciji.
Njene komponente mogu biti:
- troškovi reprodukcije
- izdaci uslovljeni trošenjem elemenata proizvodnje u reprodukciji
- izdaci uslovljeni vršenjem funkcije u reprodukciji
Postupak raspoređivanja ukupnih troškova na nosioce naziva se kalkulacija – izračunavanje cene koštanja. Cilj utvrđivanja cene koštanja je da se svaki proizvod optereti onim iznosom troškova koje je svojom proizvodnjom izazvao.
Time se omogućava efikasnija kontrola troškova i stvara osnova za donošenje odluka o:
- visini prodajne cene proizvoda
- načinu povećanja obima proizvodnje
- proizvodnji ili nabavci proizvoda
Principi kalkulacije cene koštanja
Prilikom kalkulacije cene koštanja moraju se poštovati principi koji uslovljavaju da kalkulacija bude:
- tačna
- prilagodljiva načinu poslovanja preduzeća
- blagovremena
- dokumentovana odgovarajućom knjigovodstvenom evidencijom
- pregledna
- ekonomična
Kalkulacija cene koštanja
Kalkulacije se mogu podeliti prema:
- vremenu izrade
- načinu izrade
Prema vremenu izrade mogu biti:
- prethodna ili planska
- međukalkulacija
- naknadna ili stvarna
Planska kalkulacija sastavlja se pre otpočinjanja proizvodnje ili druge ekonomske aktivnosti i ima za cilj da pruži prethodni uvid u ekonomsku opravdanost određenog posla.
Međukalkulacija predstavlja obračun cene koštanja u toku procesa proizvodnje radi kontrole i poređenja ostvarenih i planiranih troškova.
Stvarna kalkulacija vrši se po završetku proizvodnje tj. po obavljenom poslu na osnovu stvarno nastalih troškova.
Prema načinu izrade tj. metodu raspoređivanja troškova na nosioce, kalkulacije se dele na:
- divizionu kalkulaciju
- kalkulaciju ekvivalentnih brojeva
- kalkulaciju vezanih proizvoda
- dodatnu kalkulaciju
