Na današnji dan – 1. novembar

Povezane objave

• Na današnji dan – 3. mart 02/03
• Na današnji dan – 18. jul 17/07
• Na današnji dan – 2. april 01/04

Dogodilo se na današnji dan – 1.11.

1500. godine – Rođen je italijanski vajar i zlatar Benvenuto Čelini, najpoznatiji majstor svoga vremena za sitne zlatarske predmete za kraljevske i plemićke kuće. Radio je i skulpture i reljefe velikog formata “Persej”, “Kozimo Mediči”, “Nimfe iz Fontenbloa”, a njegova autobiografija (“Moj život”, 1562) značajan je dokument za kulturnu istoriju renesanse.

1509. godine – Javnosti su prvi put predstavljene slike na plafonu Sikstinske kapele koje je naslikao Mikelanđelo.

1755. godine – Zemljotres u Lisabonu, snage kako se računa devet stepeni Rihterove skale, cunami i požar koji je izazvao, razorili su dve trećine tog grada, a poginulo je oko 60.000 ljudi.

1842. godine – Rođen je srpski istoričar, filolog i državnik Stojan Novaković, autor “Srpske bibliografije” i “Istorije srpske književnosti”. Kao ministar prosvete između 1873. i 1883. sproveo je reforme u srpskom školstvu. Posle Prvog balkanskog rata (1912-13), kao šef srpske delegacije zaključio je u Londonu mir s Turskom. Objavio je više od 400 naučnih radova iz raznih oblasti.

1886. godine – U Beogradu je osnovana Kraljevska srpska akademija (kasnije Srpska akademija nauka i umetnosti). Prvi predsednik bio je Josif Pančić. Prve edicije koje je izdavala bile su “Glas” i “Spomenik”, a najkrupniji poduhvat bio je izrada “Rečnika srpskog književnog jezika” početa 1893. godine.

1894. godine – Umro je ruski car Aleksandar III, a na presto je stupio Nikola II Romanov.

1892. godine – Rođen je ruski velemajstor Aleksandar Aljehin, jedan od najvećih u istoriji šaha. Bio je svetski prvak od 1927. godine kada je pobedio Kubanca Kapablanku, do 1935. godine kada je izgubio od Holanđanina Evea. Titulu svetskog prvaka ponovo je stekao pobedivši Evea u revanšu 1937. i zadržao je do smrti 1946. godine.

1918. godine – Prva srpska armija pod komandom vojvode Petra Bojovića u Prvom svetskom ratu oslobodila je Beograd.

1928. godine – U Turskoj je arapsko pismo zamenjeno latinicom, kao deo reformi osnivača moderne turske države Mustafe Kemala Ataturka.

1944. godine – U Beogradu su predsednik Nacionalnog komiteta oslobođenja Jugoslavije Josip Broz Tito i predsednik izbegličke vlade Kraljevine Jugoslavije Ivan Šubašić potpisali sporazum o obrazovanju jedinstvene jugoslovenske vlade sa zadatkom da pripremi izbore za Ustavotvornu skupštinu.

1945. godine – Velika Britanija je saopštila da je lider nacističke Nemačke Adolf Hitler najverovatnije izvršio samoubistvo u svom bunkeru u Berlinu.

1946. godine – Generalna skupština UN je osnovala UNICEF (Međunarodni fond UN za pomoć deci).

1952. godine – SAD su na Maršalskim ostrvima izvršile probu prve hidrogenske bombe.

1954. godine – U Alžiru je počeo ustanak protiv francuske kolonijalne vlasti, koji je završen 1962. godine sticanjem nezavisnosti.

1956. godine – Na predlog Jugoslavije, Generalna skupština UN je usvojila rezoluciju kojom je zatraženo da Velika Britanija, Francuska i Izrael odmah obustave oružane akcije, povuku se sa teritorije Egipta i omoguće ponovno otvaranje Sueckog kanala.

1963. godine – U vojnom udaru u Južnom Vijetnamu ubijeni su predsednik Ngo Din Dijem i njegov brat Ngo Din Nu.

1972. godine – Umro je američki pisac Ezra Paund čija je poetika eksperimentalne lirike značajno uticala na moderno pesništvo 20. veka. Zbog učešća u fašističkoj propagandi u Italiji u Drugom svetskom ratu, optužen je u SAD za veleizdaju 1945. godine. Da bi se izbegla smrtna kazna, proglašen je ludim i proveo je 13 godina u ludnici (“Cantos”, “Duh romantike”, “Kritički eseji”).

1987. godine – Kineski lider Deng Sjaoping povukao se sa svih funkcija u Komunističkoj partiji.

1995. godine – U američkom vojnoj bazi u Dejtonu (Ohajo) počeli su mirovni pregovori o Bosni i Hercegovini. Posle tri sedmice mirovni sporazum kojim je okončan rat u toj bivšoj jugoslovenskoj republici, parafirali su predsednici Srbije i Hrvatske Slobodan Milošević i Franjo Tuđman i lider bosanskih Muslimana Alija Izetbegović.

1996. godine – Umro je bivši predsednik Šri Lanke Džunijus Ričard Džajavordene. Premijer od 1977. godine, posle uspostavljanja predsedničkog sistema 1978. postao je prvi predsednik države i na tom položaju je ostao do 1988. godine.

2000. godine – SR Jugoslavija je primljena u UN. Jugoslovenske vlasti odbile su da, posle raspada SFRJ i formiranja nove države SRJ (1992) podnesu zahtev za prijem u svetsku organizaciju kao novonastala država, insistirajući na kontinuitetu sa bivšom državom.

2000. godine – Skupština Crne Gore usvojila je zakon o Centralnoj banci, a nemačka marka, koja je od 2. novembra 1999. godine bila paralelna valuta, postala je jedino sredstvo plaćanja u Crnoj Gori.

2001. godine – Turska, članica NATO pakta, prva je muslimanska zemlja koja je poslala trupe u rat protiv Avganistana.

2003. godine – Mađarska je uvela vize za građane Srbije i Crne Gore u skladu sa standardima Evropske unije (EU). Mađarska je postala članica EU u maju 2004. godine.

2004. godine – Umro je američki fotograf Ričard Avedon, koji je modnu fotografiju i fotografiju portreta slavnih ličnosti pretočio u umetničku formu.

2005. godine – Generalna skupština UN proglasila je 27. januar danom sećanja na šest miliona Jevreja i mnoge druge žrtve nacističkog holokausta tokom Drugog svetskog rata.

2007. godine – Umro je Amerikanac Pol Tibets pilot i komandant aviona B-29 iz kojeg je 1945. godine bačena atomska bomba na Hirošimu, od koje je poginulo izmedju 70.000 i 100.000 ljudi.